ศัพท์แสงในเกี่ยวกับ DeFi
Blockchain
Decentralized finance (DeFi) เริ่มมีความนิยมมากขึ้นเรื่อย ๆ ในแวดวงการเงิน มือใหม่หลาย ๆ คน ที่เริ่มเข้ามาศึกษา โดยเฉพาะคนที่ไม่ได้อยู่ในแวดวงการเงินมาก่อน ก็จะเจอคำศัพท์ใหม่ ๆ หลายคนสงสัยและไม่เข้าใจ เราจะมาเริ่มคุยกันแบบย่อ ๆ
DeFi คืออะไร?
DeFi ย่อมาจาก “Decentralized Finance” ซึ่งหมายถึงระบบนิเวศน์ทางด้านคริปโต ที่ให้บริการระบบการเงินแบบกระจาย โดยใช้เทคโนโลยีบล็อกเชน
AMM: Automated Market Maker
An automated market maker (AMM) คือ โปรโตคอลที่ decentralized exchanges (DEX) เรียกใช้งาน ในการกำหนดราคาของเหรียญ ผ่านกระบวนการทางคณิตศาสตร์ แทนการใช้ ระบบ order book แบบเดิม ที่ใช้โดย centralized exchanges (CEX).
วิธีการคิดราคาเหรียญ มีหลายสูตร วิธีการที่เข้าใจได้ง่าย และใช้โดย Uniswap คือ
k = x * y เมื่อ x และ y คือ จำนวนคู่เหรียญที่ฝากเข้ามาในคลังเหรียญ ซึ่งผลคูณของ x และ y จะมีค่าเท่ากับ k เป็นค่าคงที่ของสภาพคล่อง (Liquidity pool) สำหรับ จำนวนเหรียญทั้งหมดในคลังเหรียญ ในเวลานั้น
สมาชิกที่กำหนด ค่า k คือ คนที่ฝากคู่เหรียญเข้ามาคนแรก เป็นคนกำหนด ส่วนค่า x และ y จะต้องเป็นคู่เหรียญ ที่มี มูลค่าเท่ากันเสมอ
ตัวอย่าง:
สมมติว่า x คือ BTC และ y คือ ETH โดยกำหนดว่า 1 BTC = 10 ETH
คนที่กำหนดเหรียญ
- คนแรกเลือกที่จะฝาก 1 BTC ก็จะกลายเป็น ฝาก 1 BTC * 10 ETH ค่า k จะมีค่าเป็น 10
- คนที่สอง ฝาก 0.5 BTC เขาจะต้องฝาก 5 ETH
- ในคลังเหรียญสำหรับการฝาก 2 คน จะมีค่า k = 1.5*15 ซึ่งค่า k ก็จะเปลี่ยนไปเรื่อย ๆ ตาม การฝาก และ การเข้ามาแลกเปลี่ยนเหรียญ จากบุคคลภายนอก
APR: Annual Percentage Rate
Annual percentage rate (APR) คือค่าอัตราดอกเบี้ยในการปล่อยกู้ยืม หรือการลงทุนปล่อยกู้จากสินทรัพย์นั้น ซึ่งจะบอกเปอร์เซ็นต์ที่ได้กำไรในแต่ละปี มีอีกค่าที่คล้ายกันคือ Annual Percentage Yield (APY) การประกาศประชาสัมพันธ์การลงทุน ตัวเลข APY จะช่วยในการดูผลตอบแทนได้ง่ายขึ้น หากตัวเลข APY สูง ๆ แน่นอนว่าได้ผลตอบแทนที่ดี แต่ก็ตามมาด้วยความเสี่ยงที่สูงขึ้นเช่นกัน
Collateral
Collateral คือ สินทรัพย์ที่ใช้ในการรับประกันเงินกู้ ยกตัวอย่างเช่น หากต้องการกู้เงินไปลงทุน คนปล่อยกู้ก็ต้องการหลักประกันว่าเงินที่ปล่อยกู้ไปจะไม่สูญหายไป คนที่กู้ อาจจะเอา บ้าน (คือ Collateral) มาใช้ในการคำประกันเงินกู้ ในโลกของ DeFi นั้น คนที่จะมาขอกู้ยืมสามารถใช้ เหรียญ เช่น ETH, BTC เป็น collateral ในการคำประกัน เพื่อขอกู้ยืมเงินได้
ตัวอย่าง
คำถาม: ในเมื่อการปล่อยกู้ หากเรามีเหรียญ BTC อยู่แล้วทำไมต้องมากู้อีก?
ตอบ: เราสามารถใช้เหรียญที่มีอยู่ เพื่อเพิ่มกำลังในการลงทุนได้
กล่าวคือ เราสามารถกู้ไปลงทุนเพิ่มเติม เช่น เรามีอยู่ 100 BTC แทนที่จะลงทุน 100 BTC แต่ต้องการไปลงทุน 200 BTC เราก็เอา 100 BTC ไปค้ำประกัน (Collateral) ไว้
หากเราลงทุนสำเร็จ (ต้องเป็นการลงทุนผ่าน smart contract เช่น การ trade, ปล่อยกู้ต่อ เป็นต้น) เราก็จะได้ เงินต้นคืน และเสียค่าธรรมเนียมนิดหน่อยในการลงทุนนิดหน่อยตามแต่ข้อกำหนดของผู้ให้บริการ ปล่อยกู้
แต่หากเราลงทุนแล้ว ขาดทุนในโลกของ DeFi นั้น สามารถตรวจสอบได้ว่า หากเจ้าของเหรียญมี เหรียญเหลือน้อยกว่าที่กำหนด เช่น ลงทุน 200 BTC แต่ระหว่างนั้นขาดทุนไป จาก 200 BTC เหลือเพียง 130 BTC ระบบจะทำการยกเลิกการปล่อยกู้ หักค่าธรรมเนียมที่ต้องจ่าย (สมมติว่าค่าธรรมเนียม 5BTC) ดังนั้นคืนเงินที่เหลือ นักลงทุนอาจจะเลือกเพียง 25 BTC เป็นต้น
DeFi Pulse
DeFi Pulse เป็นเว็บไซต์ที่แสดงข้อมูลการวิเคราะห์ของ DeFi protocol โดยการจัดลำดับจำนวนของสินทรัพย์ในตลาด DeFi ที่ถูกล็อคไว้ สามารถตรวจสอบได้ นักลงทุนสามารถเข้ามาซื้อขาย แลกเปลี่ยน ทำกำไรได้ตลอดเวลา หลายแห่ง ไม่จำเป็นต้องมีการยืนยันตัวตน (KYC) ก่อนด้วย
DApps
DApps คือ แอพพลิเคชันแบบกระจาย (ยิ่งแปลยิ่งงง) ที่การทำงานคล้ายกับแอพพลิเคชันปรกติทั่วไป แต่สิ่งที่แตกต่างคือ ฟังก์ชันการทำงาน (อาจจะเป็นส่วนของฐานข้อมูล หรือ APIs) จะกระจายอยู่ตามโหนดต่าง ๆ (peer-to-peer) เช่น บล็อคเชน ซึ่งจะแตกต่างจาก Application แบบทั่วไปที่จะรวมศูนย์ควบคุมการทำงานจากส่วนกลาง เช่น Metamask, TrustWallet, Coinbase เป็นต้น
Liquidity Pools
Liquidity Pools (LP) คือ คลังสินทรัพย์ในการทำงานของ decentralized exchanges ที่ทำงานด้วยระบบ AMMs แทนการใช้ order books แบบเดิม แทนการใช้การจับคู่ โดย market maker ซึ่ง Liquidity pools จะรับประกันสภาพคล่องของสินทรัพย์ระหว่างผู้ที่เข้าร่วมในตลาดนี้ โดยไม่ได้ขึ้นกับคนที่เข้ามาทำรายการ order books เหมือนในระบบเก่า
Liquidity Provider (LP)
Liquidity provider คือ ผู้ที่ให้บริการสินทรัพย์เข้าไปในระบบของ decentralized exchange ใน liquidity pool เพื่อที่จะให้บริการสภาพคล่องทางสินทรัพย์ของ คนที่ต้องการลงทุน (trade) ในแพลตฟอร์มนั้น
Liquidity providers จะได้รับค่าธรรมเนียมจาก pool (คลังสินทรัพย์) เป็นค่าตอบแทน สำหรับการสนับสนุนการให้บริการนี้ เช่นของ Uniswap คิดค่าธรรมเนียมในการให้บริการอยู่ที่ 3% จากทุกรายการที่มีการใช้บริการ pool นี้
ตัวอย่าง เราสามารถให้บริการสภาพคล่องสำหรับคนที่ต้องการลงทุนระหว่าง BNB กับ TWT บน PancakeSwap โดยกลายเป็นผู้ให้บริการสภาพคล่อง ซึ่ง PancakeSwap เรียกว่า ฟาร์ม (farm)
Slippage
Slippage คือ ความแตกต่างระหว่างราคาที่คาดหวังในการซื้อขายสินทรัพย์นั้น กับราคาจริงที่เกิดขึ้นระหว่างการทำธุรกรรม ซึ่งเหตุการณ์นี้เกิดขึ้นได้ปรกติตามช่วงเวลาหากสินทรัพย์นั้นในตลาดมีความต้องการสูง ในระหว่างช่วงเวลาที่กำลังทำธุรกรรม อาจจะเกิดการเปลี่ยนแปลงของราคาได้ หลายแพตฟอร์มพยายามทำให้สูงสุดของการเกิด slippage มีค่าน้อยลง ทำให้การซื้อขายสินทรัพย์นั้น จะได้ราคาที่ใกล้เคียงกับราคาที่คาดหวังไว้มากที่สุด
Trust Wallet ได้รวม UniSwap and PancakeSwap into the wallet ทำให้ผู้ใช้จะได้ราคาใกล้เคียงความจริงมากขึ้น เมื่อมีการแลกเปลี่ยนสินทรัพย์กันโดยตรงผ่านแอพพลิเคชันบนโทรศัพท์มือถือ
Yield farming
Yield farming เป็นกระบวนการที่นักลงทุนแต่ละคนนำสินทรัพย์ของตัวเองมาล็อคไว้ในระบบเพื่อเป็นรางวัล, Yield farming สามารถกล่าวได้ว่าเป็น liquidity mining เมื่อ นักลงทุนมีการนำสินทรัพย์นั้นไปลงทุน ก็จะจ่ายค่าตอบแทนเป็นรางวัลให้กับคนที่ลงทุนใน Yield farming ใน DeFi แอพพลิเคชัน โดย Yield farming จะเป็นผู้ให้บริการสภาพคล่องให้กับ DeFi แอพพลิเคชัน และ คนที่ลงทุนใน Yield farming ก็จะได้รางวัลตอบแทน ซึ่งอาจจะเป็นสินทรัพย์ของแพลตฟอร์มนั้น
Staking
Staking เป็นกระบวนการที่นักลงทุนแต่ละคนนำสินทรัพย์ของตัวเองมาล็อคไว้ในระบบเพื่อเป็นรางวัล คล้ายกับการทำ Yield farming แต่วัตถุประสงค์ของการทำ Staking มีไว้สำหรับ การตรวจสอบรายการธุรกรรมในระบบเครือข่าย (ในการทำ Proof-of-Stake) ค่าธรรมเนียมในการทำธุรกรรมจะถูกกระจายไปยังนักลงทุนที่เป็นพยานในการทำธุรกรรม หรือ Staking นั่นเอง เป็นโอกาสในการทำกำไรให้มีรายได้แบบ passive income โดยการ staking ด้วยเหรียญที่เราเป็นเจ้าของอยู่
Impermanent Loss
Impermanent loss ใน staking หรือ yield farming โดยที่นักลงทุน อาจจะขาดทุนจากการลดค่าของดอลล่าห์ เทียบกับสินทรัพย์ลงทุนตอนเริ่มต้น เมื่อนักลงทุนต้องการจะถอนการลงทุนจาก Liquidity pool
ตัวอย่างเช่น
ลงทุน 1 BTC (สมมติว่า 1 BTC = 100 USD) หลังจากลงทุนผ่านไป ช่วงเวลาหนึ่ง อาจจะได้กำไรจากการลงทุนมา 1.2 BTC แต่ในช่วงเวลาที่ถอนการลงทุน หาก 1 BTC มีค่าเหลือ 80 USD กลายเป็น พอเลิกจากการลงทุน แทนที่จะได้ 120 USD กลายเป็นได้เพียง 96 USD แทน
ความแตกต่างจากการเปลี่ยนแปลงของค่าเงินในช่วงเวลาที่เริ่มต้นลงทุน กับ ตอนที่จะถอนการลงทุนออกจาก pool ถูกเรียกว่า impermanent lost จะหายไป ถ้าหากอัตราความแตกต่างของสินทรัพย์ที่ใช้ในการ stake หรือ yield farming กลับมาเท่ากันหรือใกล้เคียงกับอัตราตอนเริ่มต้นลงทุน รายละเอียดเพิ่มเติมจาก Impermanent Loss.
Stable coins
Stable coins คือ สกุลเงินดิจิทัลที่มีค่า อ้างอิงกับราคาตลาด เช่น 1 USDT มีค่าเท่ากัน หรือ ใกล้เคียงกับ 1 ดอลล่าห์สหรัฐ (ประมาณ 30 บาท) ตลอดเวลา โดยผู้ที่ออกสกุลเงินดิจิทัลนั้นจะต้องมีสินทรัพย์มาใช้ในการยึดโยงเพื่อรักษามูลค่าเอาไว้ เช่น Stable coin นั้นอาจจะถูกตรึงค่าไว้ผ่าน อสังหาริมทรัพย์ หรือ สินค้าโภคภัณฑ์ เช่น ทอง น้ำมัน เป็นต้น
Proof of Stake (PoS)
Proof of Stake เป็นกลไกในการอนุญาตให้แต่ละคนตรวจสอบรายการธุรกรรมผ่านเหรียญที่อยู่ในเชนนั้น เพื่อใช้เป็นหลักประกัน โดยคนที่จะตรวจสอบรายการธุรกรรมจะต้องนำเหรียญไปวางไว้ (stake) หากธุรกรรมถูกต้อง คนที่ลงหลักประกันก็จะได้ผลตอบแทนตามสัดส่วนที่ลงทุนไว้ กระบวนการ PoS ถูกสร้างมาเพื่อใช้แทนกระบวนการ PoW ที่เป็นกระบวนการลงมติของ Bitcoin ซึ่งมีปัญหาเรื่องความล่าช้าในการตรวจสอบ
Proof of Work (PoW)
Proof of Work เป็นกระบวนการทำงานแรกเริ่มที่ใช้ใน Bitcoin ในการให้คนแข่งขันกันแก้ไข คำตอบของสมการคณิตศาสตร์ที่ซับซ้อน เพื่อใช้ในการตรวจสอบรายการธุรกรรมที่เกิดขึ้น โดยคนที่สามารถหาคำตอบได้ถูกต้องเป็นคนแรกจะได้รางวัลจากการหาคำตอบ กระบวนการนี้ มีไว้เพื่อป้องกันรายการธุรกรรมที่ไม่ถูกต้อง ถูกปลอมแปลง รวมถึงการป้องกันไม่ให้ข้อมูลที่เก็บไว้ถูกแก้ไขเปลี่ยนแปลงได้ง่าย
